Читать книгу «Мы з Санькам у тыле ворага» онлайн.
— А вы ўсё ж паспытайце. Можа, і спадабаецца.
Паспыталі. Нішто сабе. Есці можна. I пачалі паціху налягаць. Але не так ужо, каб дзед падумаў, што мы век мёду не бачылі. А потым так захапіліся гэтым заняткам, што забыліся пра ўсё на евеце. Санька нават нос вымазаў. Але як ні стараліся, увесь мёд з'есці не змаглі, адваліліся ад стала. I тут дзед пачаў размову:
— Вось што, хлопцы, вы ўжо немалыя, і я прашу вас мне дапамагчы...
Мы сядзім, натапырыўшы вушы: чаго гэта ён ад нас хоча?
— А што зрабіць? — пытае Санька.
— Па-першае,— сказаў дзед, паскробшы ў барадзе,— было б вельмі добра, каб у вас былі кароткія языкі. Пра тое, што вы бачылі сёння ў бліндажы, каб ні адна жывая душа не ведала. I дома не гаварыце.
Нам нават крыўдна стала: за каго дзед нас лічыць? Нам што ні скажаш — магіла. Пра чартакож і зараз ніхто нічога не ведае.
— А па-другое,— працягваў дзед,— вы ўсюды бегаеце, усё бачыце. Калі заўважыце што-небудзь падазронае, мне скажыце... Ну, куды паліцаі ходзяць, што робяць...
— Учора Ахоньку чэрці насілі па агародах,— тут жа паведаміў я,— толькі не на нашай вуліцы.
— Вось бачыце, нам з вамі трэба трымаць вуха востра... Яны жартаваць не будуць. Загад іхні чыталі?
— Пра камісараў? Чыталі,— кіўнуў Санька галавой.
За варотамі дзед Мірон яшчэ раз строга нас папярэдзіў:
— Дык глядзіце ж, хлопцы, ані-ні...
I пайшоў. Дзед нам спадабаўся. Аказваецца, ён не такі ўжо і нелюдзімы, і не такі ўжо і скнарлівы. Вунь колькі мёду наваліў, еш толькі. I нам з Санькам паверыў. Дапамажыце, кажа, хлопцы. Як з дарослымі размаўляў. Цяпер мы не будзем спускаць вачэй ні з Ахонькі, ні з Няўмыкі і асабліва з Рудзькі — той хутчэй за ўсё можа пранюхаць што-небудзь. Заўжды па садах лазіць.
На абед я спазніўся. Бабуля, прыбіраючы пасуду са стала, сустрэла мяне са здзеклівай ветлівасцю.
— У вас папелі, а ў нас паелі,— сказала яна, а потым і зусім раззлавалася: — Дзе гэта ты швэндаешся цэлымі днямі?
Так я і скажу, што быў у Мірона, што бачыў там камісара. А як жа!
14. Камiсар i камандзiры
Дзед Мірон цяпер усім суседзям скардзіцца, што на яго напала нейкая хворасць: спіну разагнуць не можа. Чаго ўжо ён ні рабіў: і на чарэні грэўся, і ў печ на ноч лазіў, і шкіпінарам мазаўся — усё дарэмна. Вось цяпер фельчар ходзіць, банкі ставіць.
— I банкі-хварабанкі не дапамагаюць,— уздыхае дзед.
Толькі мы з Санькам ведаем, чаго Цімафей Іванавіч зачасціў да Мірона. Ведаем і маўчым, таму што скажы аднаму ды другому, дык і да Няўмыкі дойдзе.
Цяпер мы ў дзеда Мірона частыя госці. Прыйдзем, раскажам, што чулі, што бачылі, пачастуемся яблыкамі, заглянем у бліндаж. I тут таксама расказваем, што робіцца на свеце. Ранены ўжо крыху акрыяў і рад нас бачыць. За час, што ён ляжыць тут у дзеда, у яго адраслі густая барада і вусы. Толькі востры нос тырчыць ды запалыя вочы блішчаць.
Завуць яго Аляксандрам Карпавічам, і Санька вельмі задаецца, што камісар яго іншы раз называе цёзкам. Кожны раз ён сустракае нас адным і тым жа:
— А-а, гэта вы, таварышы камандзіры! Як справы, таварышы камандзіры?
Якія там справы? Справы не вельмі вясёлыя. Немцы зноў прыязджалі ў вёску, забралі ў Малахаў кабана, а Няўмыка з Ахонькам завіталі да майго дзеда Мікалая і папрасілі салёных агуркоў на закуску, затым выйшлі на двор, завязалі вяроўкай дзверы, каб дзед не выскачыў, і забралі гусей. Пакуль дзед вылез праз акно, дык іх і след прастыў.
— Яны заплоцяць,— крывячыся ад болю, супакойвае нас Аляксандр Карпавіч,— за ўсё заплоцяць...
— Ага ж, заплоцяць, калі рак свісне,— сумняваемся мы, а камісар на сваім стаіць:
— Чырвоная Армія прыйдзе — і заплоцяць...
— А калі яна прыйдзе?
Камісар доўга не адказвае. Ен заплюшчыў вочы ад знямогі і часта, няроўна дыхае. На зжаўцелай скроні б'ецца сіняя жылка. Мы думаем, што ён ужо заснуў, але раптам, не расплюшчваючы вачэй, камісар загаварыў: